Osiągnięcie celów strategicznych lub operacyjnych oznacza, że organizacja musi posiadać odpowiednie zdolności. Zdolność to jeden z kluczowych elementów składowych architektury opisującej organizację. Warto w tym tekście przypomnieć czym zdolność jest. Otóż moja definicja to pojęcie w następujący sposób
Zdolność (ang. Capability), jest zdefiniowana jako możliwość realizowania określonych działań posiadana przez osobę, organizację lub system
(https://wolski.pro/archimate-3-0/elementy-strategii/#zdolnosc)
Z definicji wprost wynika, że zdolność może dotyczyć procesów biznesowych jak i poszczególnych aplikacji. Z mojej praktyki wynika, że zazwyczaj określenie już tylko zdolności biznesowych w wymiernie podnosi jakość opisu architektury aplikacji. Andrzej Sobczak definiuje zdolność biznesową jako potencjał biznesowy.
Potencjał biznesowy (business capability) definiuje zdolność organizacji do skutecznego wykonywania konkretnego działania. Potencjał biznesowy określa „co” organizacja robi i co jest rdzeniem jej działalności. Nie definiuje on „jak” te działalności są realizowane.
(https://www.architekturakorporacyjna.pl/node/98)
W tym miejscu należy podkreślić, że posiadanie zdolności biznesowej wymaga zasobów.
Na zasoby mogą składać się elementy opisujące strukturę z warstw biznesowej, aplikacyjnej jak i technologicznej. Natomiast zdolność biznesowa może być realizowana jednakowo przez wewnętrzne elementy zachowania (np.: proces biznesowy, funkcja biznesowa, itd..), jak i zewnętrzne elementy zachowania takie jak usługa biznesowa.
Modelowanie zasobów wraz z realizującymi je artefaktami to poprawna, ale i jednocześnie pochłaniająca czas czynność. Biorąc pod uwagę, że na zdolność biznesową składa się działanie wielu aktorów, kilku systemów informatycznych to warto model uprościć. W swojej praktyce wykorzystuję fakt, że zarówno procesy biznesowe, aplikacje, jak i elementy warstwy technologii realizują usługi.
W konsekwencji stosując zasady wyprowadzania (rozdział 5.6 Derivation Rules specyfikacji ArchiMate) otrzymuję diagram, na którym widać, że na zdolność składa się szereg usług zarówno biznesowych jak i aplikacyjnych oraz technologicznych.
Innymi słowy, realizacja usług buduję zdolność biznesową. W tym miejscu należy wspomnieć, że usługi poza tym podziałem mogą zostać sklasyfikowane jako usługi zewnętrzne – takie, które są widoczne dla otoczenia organizacji – zazwyczaj są to usługi biznesowe oraz usługi pomocnicze zwane czasem również usługami technicznymi lub wewnętrznymi. Na usługi pomocnicze składają się usługi biznesowe, aplikacyjne i technologiczne.
Jak wspomniałem wcześniej zdolność biznesowa określa co robi firma. Realizacja danej zdolności może być różna, zależna od organizacji. Przykładowo zdolność: obsługa klienta w jednym przypadku może być realizowana przez Pracownika Biura Obsługi Klienta a w drugim przez elektroniczny formularz.
W obu przypadkach, usługi umożliwiające posiadanie tej zdolności wydają się być identyczne, jednak głębsza analiza pokazuje, że na usługę biznesową w wariancie elektronicznego formularza składa się więcej usług pomocniczych, realizowanych przez aplikacje. Tym samym jesteśmy w stanie wskazać jakie usługi aplikacyjne oraz jakie usługi technologiczne są potrzebne do posiadania danej zdolności. Utworzona kaskada usług wpływa na zdolność. Im jakość usług jest większa tym większy jest poziom zdolności biznesowej (potencjału biznesowego).
Podsumowując. Mapowanie zdolności biznesowych zapewnia szereg korzyści. Pierwszym celem mapowania zdolności biznesowych jest stworzenie stabilnego modelu kluczowych elementów biznesu. Podstawowe zdolności biznesowe firmy (co) zwykle pozostają niezmienne, podczas gdy sposób, w jaki firma wdraża swoje procesy (jak), prawdopodobnie będzie się często zmieniać. Tak więc mapa zdolności biznesowych stanowi doskonały punkt odniesienia dla planowania biznesowego.
Warto też wspomnieć, że budowanie organizacji zorientowanej na zdolności biznesowe pomaga również przezwyciężyć powszechny problem silosów organizacyjnych. W związku z tym zarówno zasoby oprogramowania, jak i sprzętu mogą być wykorzystywane, współdzielone co nie tylko oszczędza się koszty, ale również poprzez optymalizację wybranych usług sprawia, że organizacja staje się bardziej zwinna i elastyczna.
